Messierskráin
-
Öll djúpfyrirbærin í Messierskránni
Fyrsta útgáfa skrárinnar innihélt 45 fyrirbæri eða frá M1 (Krabbaþokunni) upp í M45 (Sjöstirnið) og kom út árið 1774. Lokaútgáfa skrárinnar kom út árið 1781 og innihélt fyrirbæri sem aðrir stjörnufræðingar höfðu uppgötvað. Lokaútgáfan innihélt 103 fyrirbæri en síðustu sjö fyrirbærunum var bætt við á 20. öldinni. Þá grannskoðuðu stjörnufræðingar dagbækur Messier og fundu sjö djúpfyrirbæri í viðbót sem hann hafði skoðað en ekki sett í skrá sína.
Messier stundaði athuganir sínar frá stjörnustöðinni í turni Hotel de Clugny í París í Frakklandi. Af þeim sökum eru mest megnis fyrirbæri á norðurhveli himins í skránni. Mörg glæsilegustu fyrirbæri suðurhiminsins eins og Kjalarþokan, kúluþyrpingarnar Omega Centauri og 47 Tucanae auk Stóra og Litla Magellanskýsins, eru því ekki í skrá Messiers. Stjörnustöð Messiers var fjarlægð af turninum snemma á 19. öld en húsið er enn til og gegnir nú hlutverki safns.
Í dag er Messier-skráin fyrst og fremst samansafn af fallegustu djúpfyrirbærum næturhiminsins, þ.e.a. geimþokum, lausþyrpingum, kúluþyrpingum og vetrarbrautum. Útgáfa skrárinnar markaði þáttaskil í sögu rannsókna á djúpfyrirbærum. Hún var fyrsta yfirgripsmikla safnið sem gefið var út um þessi fyrirbæri. Rannsóknir stjörnufræðinga á þeim leiddu að lokum til mikilvægra uppgötvana á lífsferlum stjarna, eðli vetrarbrauta og þróun alheimsins.
Margir stjörnuáhugamenn reyna við svonefnt „Messier-maraþon“ sem felst í því að reyna að sjá öll Messier-fyrirbærin á einni nóttu í kringum jafndægur að vori. Við Íslendingar erum stödd það norðarlega á hnettinum að syðstu fyrirbærin í skránni sjást ekki frá Íslandi. Þeir sem búa sunnar á hnettinum (t.d. í Frakklandi þar sem Messier skráði fyrirbærin eða enn sunnar) geta spreytt sig á maraþoninu. Þótt þrautin beri formlegt nafn er hún í raun óformleg einstaklingskeppni þar sem hver keppir við sjálfan sig. Síðustu fyrirbærin koma í ljós þegar líður að sólarupprás og því er gott úthald nauðsynlegt ásamt kunnáttu á staðsetningu og útliti Messier-fyrirbæranna.
| Mynd |
M-númer |
NGC-númer |
Algengt nafn |
Tegund |
Stjörnumerki |
|---|---|---|---|---|---|
 |
M1 |
NGC 1952 |
Krabbaþokan |
Sprengistjörnuleif |
Nautið |
 |
M2 |
NGC 7089 |
Kúluþyrping |
Vatnsberinn |
|
 |
M3 |
NGC 5572 |
Kúluþyrping |
Veiðihundarnir |
|
 |
M4 |
NGC 6121 |
Kúluþyrping |
Sporðdrekinn | |
 |
M5 |
NGC 5904 |
Kúluþyrping |
Höggormurinn |
|
 |
M6 |
NGC 6405 |
Fiðrildaþyrpingin |
Lausþyrping |
Sporðdrekinn |
 |
M7 |
NGC 6475 |
Þyrping Ptólmæosar |
Lausþyrping |
Sporðdrekinn |
 |
M8 |
NGC 6523 |
Lónþokan |
Ljómþoka / rafað vetnisský |
Bogmaðurinn |
 |
M9 |
NGC 6333 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi |
|
 |
M10 |
NGC 6254 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi | |
 |
M11 |
NGC 6705 |
Villiandarþyrpingin |
Lausþyrping |
Skjöldurinn |
 |
M12 |
NGC 6218 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi |
|
 |
M13 |
NGC 6205 |
Kúluþyrpingin mikla í Herkúlesi |
Kúluþyrping |
Herkúles |
 |
M14 |
NGC 6402 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi |
|
 |
M15 |
NGC 7078 |
Kúluþyrping |
Pegasus |
|
 |
M16 |
NGC 6611 |
Arnarþokan |
Ljómþoka / rafað vetnisský | Höggormurinn |
 |
M17 |
NGC 6618 |
Omegaþokan Svansþokan |
Ljómþoka / rafað vetnisský |
Bogmaðurinn |
 |
M18 |
NGC 6613 | Lausþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M19 |
NGC 6273 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi | |
 |
M20 |
NGC 6514 |
Þrískipta þokan |
Ljómþoka / rafað vetnisský |
Bogmaðurinn |
 |
M21 |
NGC 6531 |
Lausþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M22 | NGC 6656 |
Bogmannsþyrpingin |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
 |
M23 |
NGC 6494 |
Lausþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M24 |
NGC 6603 |
Bogmannsskýið |
Stjörnuský í Vetrarbrautinni |
Bogmaðurinn |
 |
M25 |
IC 4725 |
Lausþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M26 |
NGC 6694 |
Lausþyrping |
Skjöldurinn |
|
 |
M27 |
NGC 6853 |
Dymbilþokan |
Hringþoka |
Litlirefur |
 |
M28 |
NGC 6626 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M29 |
NGC 6913 |
Lausþyrping |
Svanurinn |
|
 |
M30 |
NGC 7099 |
Kúluþyrping |
Steingeitin | |
 |
M31 |
NGC 224 |
Andrómeduþokan |
Þyrilvetrarbraut |
Andrómeda |
 |
M32 |
NGC 221 |
Dvergsporvala |
Andrómeda |
|
 |
M33 |
NGC 598 |
Þríhyrningsþokan |
Þyrilvetrarbraut |
Þríhyrningurinn |
 |
M34 |
NGC 1039 |
Lausþyrping |
Perseifur |
|
 |
M35 |
NGC 2168 |
Lausþyrping |
Tvíburarnir |
|
 |
M36 |
NGC 1960 |
Lausþyrping |
Ökumaðurinn |
|
 |
M37 |
NGC 2099 |
Lausþyrping |
Ökumaðurinn |
|
 |
M38 |
NGC 1912 | Lausþyrping | Ökumaðurinn |
|
 |
M39 | NGC 7092 |
Lausþyrping |
Svanurinn |
|
 |
M40 |
Winnecke 4 |
Tvístirni |
Stóribjörn |
|
 |
M41 |
NGC 2287 | Lausþyrping |
Stórihundur |
|
 |
M42 |
NGC 1976 |
Sverðþokan |
Rafað vetnisský |
Óríon |
 |
M43 |
NGC 1982 |
Þoka De Mairan |
Ljómþoka / rafað vetnisský |
Óríon |
 |
M44 |
NGC 2632 |
Býflugnabúið / Jatan |
Lausþyrping |
Krabbinn |
 |
M45 |
Sjöstirnið |
Lausþyrping |
Nautið |
|
 |
M46 |
NGC 2437 |
Lausþyrping |
Skuturinn |
|
 |
M47 |
NGC 2422 |
Lausþyrping |
Skuturinn |
|
 |
M48 |
NGC 2548 |
Lausþyrping |
Vatnaskrímslið |
|
 |
M49 |
NGC 4472 |
Sporvöluvetrarbraut |
Meyjan | |
 |
M50 |
NGC 2323 |
Lausþyrping |
Einhyrningurinn |
|
 |
M51 |
NGC 5194 |
Svelgurinn |
Þyrilvetrarbraut |
Veiðihundarnir |
 |
M52 |
NGC 7654 |
Lausþyrping |
Kassíópeia |
|
 |
M53 |
NGC 5024 |
Kúluþyrping |
Bereníkuhaddur | |
 |
M54 |
NGC 6715 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M55 |
NGC 6809 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn | |
 |
M56 |
NGC 6779 |
Kúluþyrping |
Harpan |
|
 |
M57 |
NGC 6720 |
Hringþokan |
Hringþoka |
Harpan |
 |
M58 |
NGC 4579 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M59 |
NGC 4621 |
Sporvöluvetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M60 |
NGC 4649 |
Sporvöluvetrarbraut |
Meyjan |
|
|
M61 |
NGC 4303 |
Þyrilvetrarbraut |
Meyjan | |
 |
M62 |
NGC 6266 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi |
|
 |
M63 |
NGC 5055 |
Sólblómið |
Þyrilvetrarbraut |
Veiðihundarnir |
 |
M64 |
NGC 4826 |
Glóðaraugað |
Þyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur |
 |
M65 |
NGC 3623 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Ljónið |
|
 |
M66 |
NGC 3627 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Ljónið |
|
 |
M67 |
NGC 2682 |
Lausþyrping |
Krabbinn |
|
 |
M68 |
NGC 4590 |
Kúluþyrping |
Vatnaskrímslið |
|
 |
M69 | NGC 6637 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M70 |
NGC 6681 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M71 |
NGC 6838 |
Kúluþyrping |
Örin |
|
 |
M72 |
NGC 6981 |
Kúluþyrping |
Vatnsberinn | |
 |
M73 |
NGC 6994 |
Samstirni |
Vatnsberinn |
|
 |
M74 |
NGC 628 |
Þyrilvetrarbraut |
Fiskarnir |
|
 |
M75 |
NGC 6864 |
Kúluþyrping |
Bogmaðurinn |
|
 |
M76 |
NGC 650, NGC 651 |
Litla-Dymbilþokan |
Hringþoka |
Perseifur |
 |
M77 |
NGC 1068 |
Þyrilvetrarbraut |
Hvalurinn |
|
 |
M78 |
NGC 2068 |
Endurskinsþoka |
Óríon |
|
 |
M79 |
NGC 1904 |
Kúluþyrping |
Hérinn |
|
 |
M80 |
NGC 6093 |
Kúluþyrping |
Sporðdrekinn |
|
 |
M81 |
NGC 3031 |
Vetrarbraut Bodes |
Þyrilvetrarbraut |
Stóribjörn |
 |
M82 |
NGC 3034 |
Vindillinn |
Afbrigðileg vetrarbraut |
Stóribjörn |
 |
M83 |
NGC 5236 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Vatnaskrímslið |
|
 |
M84 |
NGC 4374 |
Linsulaga vetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M85 |
NGC 4382 |
Linsulaga vetrarbraut |
Bereníkuhaddur |
|
 |
M86 |
NGC 4406 |
Linsulaga vetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M87 |
NGC 4486 | Sporvöluvetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M88 |
NGC 4501 |
Þyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur |
|
 |
M89 |
NGC 4552 |
Sporvöluvetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M90 |
NGC 4569 |
Þyrilvetrarbraut |
Meyjan |
|
 |
M91 |
NGC 4548 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur |
|
 |
M92 |
NGC 6341 |
Kúluþyrping |
Herkúles |
|
 |
M93 |
NGC 2447 |
Lausþyrping |
Skuturinn |
|
 |
M94 |
NGC 4736 |
Þyrilvetrarbraut |
Veiðihundarnir |
|
 |
M95 |
NGC 3351 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Ljónið |
|
 |
M96 |
NGC 3368 |
Þyrilvetrarbraut |
Ljónið |
|
 |
M97 |
NGC 3587 |
Ugluþokan |
Hringþoka |
Stóribjörn |
 |
M98 |
NGC 4192 |
Þyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur |
|
 |
M99 |
NGC 4254 |
Þyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur | |
 |
M100 |
NGC 4321 |
Þyrilvetrarbraut |
Bereníkuhaddur | |
 |
M101 |
NGC 5457 |
Þyrilvetrarbraut |
Stóribjörn | |
 |
M102 |
NGC 5866 |
Linsulaga vetrarbraut |
Drekinn |
|
 |
M103 |
NGC 581 |
Lausþyrping |
Kassíópeia | |
 |
M104 |
NGC 4594 |
Mexíkóahatturinn |
Þyrilvetrarbrauta |
Meyjan |
 |
M105 |
NGC 3379 |
Sporvöluvetrarbraut |
Ljónið |
|
 |
M106 |
NGC 4258 |
Þyrilvetrarbraut |
Veiðihundarnir |
|
 |
M107 |
NGC 6171 |
Kúluþyrping |
Naðurvaldi |
|
 |
M108 |
NGC 3556 |
Þyrilvetrarbraut |
Stóribjörn |
|
 |
M109 |
NGC 3992 |
Bjálkaþyrilvetrarbraut |
Stóribjörn |
|
 |
M110 |
NGC 205 |
Dvergsporvala |
Andrómeda |