Leita að geimverum í mistrinu
Kjartan Kjartansson
13. feb. 2017
Fréttir
Aðstæður á jörðinni fyrir milljörðum ára gefa stjörnufræðingum betri hugmynd um möguleikann á lífi á fjarreikistjörnum.
Sagt er að margt búi í þokunni en það vilja sumir stjarnvísindamenn sannreyna með því að rannsaka mistur í lofthjúpi fjarlægra reikistjarna. Til þess að átta sig betur á hvað getur skapað lífvænlegar aðstæður á fjarreikistjörnu og hvernig mistur lífrænna efnasambanda hefur áhrif á þær skoðaði hópur stjörnufræðinga jörðina eins og hún var fyrir milljörðum ára. Þær rannsóknir gætu hjálpað til við leitina að lífi á öðrum hnöttum í fyllingu tímans.
Vísindamennirnir rannsökuðu jörðina eins og hún var á upphafsöld, fyrir um fjórum til tveimur og hálfum milljarði ára. Þá telja menn að lofthjúpur jarðarinnar hafi verið allt öðru vísi en hann er í dag. Súrefni hafi verið af skornum skammti en styrkur metans, ammoniaks og annarra lífrænna efna sem mynduðu mistur í lofthjúpnum hafi verið mikill.
„Við segjum gjarnan að jörðin á upphafsöld hafi verið mest framandi reikistjarnan sem við höfum jarðefnafræðileg gögn um,“ segir Giada Arney frá Goddard-geimrannsóknastofnun NASA sem er aðalhöfundur tveggja greina sem hópurinn hefur birt. Hún og félagar hennar notuðu tölvulíkön til þess að líkja eftir aðstæðum í lofthjúpi þessarar ungu jarðar að því er kemur fram í frétt á vef NASA .
Ýmsar kenningar eru um hvernig mistur af þessu tagi gæti haft áhrif á möguleika lífs til að kvikna á reikistjörnum. Jafnvel er talið að efnahvörf í mistrinu gætu myndað fyrstu lífrænu sameindirnar á nýjum hnetti og sömuleiðis gæti mistrið varið viðkvæmt erfðaefni fyrir skaðlegri útfjólublárri geislun móðurstjarna reikistjarnanna. Á hinn bóginn gæti mistrið orðið svo þykkt að lítið ljós næði yfirborðinu og reikistjarnan hreinlega frosið.
Þessi síðastnefndu áhrif gætu hafa verið sérstaklega mikil á jörðinni á upphafsöld því að við upphaf hennar er talið að sólin hafi gefið frá sér allt að 80% minna ljós en hún gerir nú.
Niðurstöður Arney og félaga hennar voru þær að mistrið á jörðinni hafi haldið sjálfu sér í skefjum. Þegar það jókst og minna sólarljós komst inn dró úr efnahvörfunum sem myndaði mistrið. Það kom í veg fyrir að þokan breytti jörðinni í íshnött sem væri fjandsamlegur lífi. Mistrið hafi engu að síður lækkað hitastigið á jörðinni um 20°C.
Stjörnufræðingarnir prófuðu þessar aðstæður á upphafsaldarjörðinni fyrir aðrar gerðir stjarna en sólina okkar til að glöggva sig á hvernig lofthjúpar fjarreikistjarna gætu hafa þróast og þar með möguleikarnir á lífi á yfirborði þeirra. Svo virðist sem að aðstæður á jörðinni hafi verið sérlega heppilegar þar sem mistrið virkaði sem sólavörn. Hefði sólin verið eins sterk og í dag hefði mistrið orðið þéttara.
Í öðrum tilfellum þar sem stjarna geislaði meiri útfjólublárri geislun gat mistrið alls ekki myndast og í enn öðrum gat stór hluti ljóssins frá móðurstjörnunum smogið í gegnum mistrið þannig að reikistjörnurnar fengu vernd fyrir útfjólubláum geislum án þess að kólna verulega.
Með því að koma auga á mistur í lofthjúpi fjarreikistjarna gætu vísindamenn þannig fundið hugsanlega vænlega kosti til að leita að lífi. Arney og félagar benda jafnframt á að mælitæki geimsjónauka næstu ára séu líklega næmari fyrir þessu mistri en sumum gastegundum eins og metani en metan í lofthjúpi hefur verið talið mögulegt merki um líf.
„Mistur gæti reynst afar gagnlegt þegar við reynum að finna út hvaða fjarreikistjörnur eru líklegastar til að vera lífvænlegar,“ segir Arney.
Leita að geimverum í mistrinu
Kjartan Kjartansson 13. feb. 2017 Fréttir
Aðstæður á jörðinni fyrir milljörðum ára gefa stjörnufræðingum betri hugmynd um möguleikann á lífi á fjarreikistjörnum.
Sagt er að margt búi í þokunni en það vilja sumir stjarnvísindamenn sannreyna með því að rannsaka mistur í lofthjúpi fjarlægra reikistjarna. Til þess að átta sig betur á hvað getur skapað lífvænlegar aðstæður á fjarreikistjörnu og hvernig mistur lífrænna efnasambanda hefur áhrif á þær skoðaði hópur stjörnufræðinga jörðina eins og hún var fyrir milljörðum ára. Þær rannsóknir gætu hjálpað til við leitina að lífi á öðrum hnöttum í fyllingu tímans.
Vísindamennirnir rannsökuðu jörðina eins og hún var á upphafsöld, fyrir um fjórum til tveimur og hálfum milljarði ára. Þá telja menn að lofthjúpur jarðarinnar hafi verið allt öðru vísi en hann er í dag. Súrefni hafi verið af skornum skammti en styrkur metans, ammoniaks og annarra lífrænna efna sem mynduðu mistur í lofthjúpnum hafi verið mikill.
„Við segjum gjarnan að jörðin á upphafsöld hafi verið mest framandi reikistjarnan sem við höfum jarðefnafræðileg gögn um,“ segir Giada Arney frá Goddard-geimrannsóknastofnun NASA sem er aðalhöfundur tveggja greina sem hópurinn hefur birt. Hún og félagar hennar notuðu tölvulíkön til þess að líkja eftir aðstæðum í lofthjúpi þessarar ungu jarðar að því er kemur fram í frétt á vef NASA .
Ýmsar kenningar eru um hvernig mistur af þessu tagi gæti haft áhrif á möguleika lífs til að kvikna á reikistjörnum. Jafnvel er talið að efnahvörf í mistrinu gætu myndað fyrstu lífrænu sameindirnar á nýjum hnetti og sömuleiðis gæti mistrið varið viðkvæmt erfðaefni fyrir skaðlegri útfjólublárri geislun móðurstjarna reikistjarnanna. Á hinn bóginn gæti mistrið orðið svo þykkt að lítið ljós næði yfirborðinu og reikistjarnan hreinlega frosið.
Þessi síðastnefndu áhrif gætu hafa verið sérstaklega mikil á jörðinni á upphafsöld því að við upphaf hennar er talið að sólin hafi gefið frá sér allt að 80% minna ljós en hún gerir nú.
Niðurstöður Arney og félaga hennar voru þær að mistrið á jörðinni hafi haldið sjálfu sér í skefjum. Þegar það jókst og minna sólarljós komst inn dró úr efnahvörfunum sem myndaði mistrið. Það kom í veg fyrir að þokan breytti jörðinni í íshnött sem væri fjandsamlegur lífi. Mistrið hafi engu að síður lækkað hitastigið á jörðinni um 20°C.
Stjörnufræðingarnir prófuðu þessar aðstæður á upphafsaldarjörðinni fyrir aðrar gerðir stjarna en sólina okkar til að glöggva sig á hvernig lofthjúpar fjarreikistjarna gætu hafa þróast og þar með möguleikarnir á lífi á yfirborði þeirra. Svo virðist sem að aðstæður á jörðinni hafi verið sérlega heppilegar þar sem mistrið virkaði sem sólavörn. Hefði sólin verið eins sterk og í dag hefði mistrið orðið þéttara.
Í öðrum tilfellum þar sem stjarna geislaði meiri útfjólublárri geislun gat mistrið alls ekki myndast og í enn öðrum gat stór hluti ljóssins frá móðurstjörnunum smogið í gegnum mistrið þannig að reikistjörnurnar fengu vernd fyrir útfjólubláum geislum án þess að kólna verulega.
Með því að koma auga á mistur í lofthjúpi fjarreikistjarna gætu vísindamenn þannig fundið hugsanlega vænlega kosti til að leita að lífi. Arney og félagar benda jafnframt á að mælitæki geimsjónauka næstu ára séu líklega næmari fyrir þessu mistri en sumum gastegundum eins og metani en metan í lofthjúpi hefur verið talið mögulegt merki um líf.
„Mistur gæti reynst afar gagnlegt þegar við reynum að finna út hvaða fjarreikistjörnur eru líklegastar til að vera lífvænlegar,“ segir Arney.